Waar zetten we met deze Green Deal op in?

Een webwinkel is een verkooppunt dat goederen of diensten verkoopt via het internet

Een maaltijdbox is een doos of krat die de nodige ingrediënten (en recepten) bevat om een specifiek gekozen maaltijd (of maaltijden) thuis zelf te bereiden. De box wordt samengesteld door de aanbieders van de maaltijdbox op basis van recepten. In de meeste gevallen bevat de maaltijdbox precies genoeg ingrediënten voor de bereiding van een maaltijd voor een aantal personen aangegeven door de afnemer.

Take away zijn kant-en-klaar maaltijden en drank voor onmiddellijke consumptie die door de klant wordt afgehaald; delivery zijn kant-en-klaar maaltijden en drank voor onmiddellijke consumptie die tot bij de klant wordt geleverd. 

In het B2C-verhaal: producten worden niet voorverpakt, maar los aangeboden.  

In het B2B-verhaal: producten worden los in een vrachtwagen geleverd om in specifieke faciliteiten te worden opgeslagen. 

Producten worden aangeboden in herbruikbare verpakkingen die, wanneer de inhoud leeg is, terug kunnen worden ingezameld om opnieuw zelf te vullen of gevuld te worden door de producent.

Europese, Belgische en Vlaamse wetgeving zet bedrijven aan om verpakkingen meer circulair te maken. De SUP-richtlijn bijvoorbeeld zet een grote druk op bedrijven om minder eenmalige plastics, waaronder verpakkingen, te produceren. Deze richtlijn dient als stimulans om, daar waar mogelijk, in te zetten op pistes die hoger liggen op de ladder van Lansink zoals preventie en hergebruik van verpakkingen met als doel de globale milieu-impact te verminderen.  

Wetgeving rond de productie en het gebruik van eenmalige verpakkingen is bij veel instanties heel goed gekend. Voor bepaalde producten zijn er meer verplichtingen op vlak van verpakkingen dan voor andere, zoals bijvoorbeeld in het kader van voedselveiligheid. Maar waaraan moet worden voldaan wanneer de verpakking wordt weggelaten of wanneer gebruik wordt gemaakt van herbruikbare verpakkingen? Dezelfde regels inzake informatie of (voedsel)veiligheid zijn natuurlijk van toepassing, maar zijn er bijkomende of andere maatregelen nodig? We bekijken binnen deze pijler van de Green Deal ook welke belemmeringen er zijn in de wetgeving die initiatieven op het vlak van preventie en hergebruik van verpakkingen in de weg staan. 

Overstappen van een eenmalige verpakking naar geen of een herbruikbare verpakking vergt hoe dan ook een verandering van businessmodel. Binnen deze pijler van de Green Deal wordt dieper ingegaan op de verschillende mogelijke businessmodellen met de bijhorende logistiek en administratie. Onder meer het eigenaarschap van de verpakking en de wijze van het op de markt brengen (bijvoorbeeld verkopen, leasen of via een abonnementsformule) zullen worden onderzocht. Ook zal er een blik worden geworpen op de financiële stroom, de logistieke stroom en de informatiestroom.  

Vooral bij herbruikbare verpakkingen komt er een grotere verantwoordelijkheid te liggen op dit logistieke en administratieve aspect van het businessmodel. En ook al zijn de uitdagingen voor het opvolgproces van een herbruikbare verpakking groter voor B2C dan B2B, voor beide niveaus komen verschillende vragen naar boven: 

Wie doet wat in de keten? Welke nood is er binnen elke schakel van de keten om te kunnen overstappen naar een ander verpakkingssysteem? Wat voor logistieke processen zijn er (extra) nodig? Hoe kunnen maatwerkbedrijven een plaats vinden in de keten? Hoe hou je inzicht waar de verpakkingen zich op een bepaald moment precies in de keten bevinden? Hoe verreken je bijvoorbeeld waarborg, gebruikskosten en/of verliezen? Hoe kan je nog op een efficiënte manier de nodige en verplichte informatie aan de consument geven? Hoe kan branding geïmplementeerd worden? Hoe verzeker je voedselveiligheid? Kunnen de businessmodellen op tegen de prijs en het gemak van eenmalige verpakkingen? Hoe kan je ervoor zorgen dat de nieuwe businessmodellen effectief leiden tot een globale vermindering van de milieu-impact?

Verpakkingen vervullen meerdere functies: zo kunnen ze onder meer zorgen voor een betere stapelbaarheid en stockage, gebruikt worden voor allerhande communicatie richting de klant of gebruiker van de inhoud, de inhoud beschermen, zorgen voor een beter draagcomfort en een betere hygiëne garanderen. Specifiek naar producten die vervallen, kunnen ze de houdbaarheid verlengen of koeling garanderen.  

Soms is een eenmalige verpakking hiervoor niet nodig. Of wordt de inhoud teveel verpakt. Of kan de eenmalige verpakking vervangen worden door een herbruikbare verpakking. De noodzakelijke functies van de verpakking mogen hierbij evenwel niet verloren gaan.  

Een herbruikbare verpakking heeft bijkomende noden. Zo moet ze ongeschonden (niet gebroken, niet verkleurd) terugkomen en vaak ook een industrieel was-proces kunnen doorstaan. Branding moet mogelijk blijven en liefst inwisselbaar en flexibel. Ook standaardisatie is van groter belang dan bij eenmalige verpakkingen.  

En ook herbruikbare verpakkingen gaan stuk en worden afval. De verpakking moet op zo’n manier ontworpen worden dat ze zo lang mogelijk gebruikt kan worden, maar waarbij nadien ook een hoogwaardige recyclage mogelijk is.  

Binnen deze pijler van de Green Deal wordt bijgevolg dieper ingegaan op de (fysieke) eisen waaraan een herbruikbare verpakking moet voldoen.

Anders producten tot bij de klant brengen vergt andere businessmodellen, zowel B2B als B2C. Deze businessmodellen kunnen enkel werken wanneer deze door de klant/consument worden geaccepteerd en wanneer de klant/consument een actieve bijdrage levert. Maar hoe slaag je erin om deze overtuigd te krijgen? En hoe slaag je erin om de waarde van de verpakking te doen stijgen in de perceptie van de klant? In het onderdeel ‘Klant-/consumentengedrag’ wordt hierop een antwoord gezocht. Vragen die behandeld zullen worden, zijn: 

Welke (on)bewuste drivers sturen het gedrag van klanten aan als het gaat om het gebruik van herbruikbare verpakkingen of het weglaten van de verpakking? Hoe kunnen we dit positief gebruiken? Wat is het voordeel voor de klant? Welke drempels ervaart de klant bij gebruik van herbruikbare verpakkingen of het weglaten van de verpakking? Welke drivers zetten de klant aan om juist wel voor een herbruikbare verpakking of het weglaten van een verpakking te kiezen? Hoe ver wil de klant gaan als hij een verpakking moet retourneren? Wat zijn de opties om het retourneren zo goed mogelijk te integreren in het aankoopproces? Welke gedragstechnieken kan je concreet inzetten? Welke rebound effecten zijn er?

Communicatie-initiatieven ondersteunen de boost richting preventie en hergebruik van verpakkingen.  

De klant moet zich meer bewust worden van de mogelijkheden die hij zelf in de hand heeft om producten aan te schaffen met minder eenmalige verpakkingen. De manier van communiceren en de boodschap die gebracht wordt naar de klant toe is hierbij primordiaal.  

Maar ook voor de bedrijven zelf is het van belang dat hun duurzame acties zichtbaar worden. Met Covid-19 is het belang van het visualiseren van (Belgische) bedrijven die waardevolle innovatieve acties ondernemen alleen maar toegenomen. 

Anderzijds heeft een verpakking ook een marketingfunctie (bv. “unboxing experience”). In deze pijler zal eveneens worden ingegaan op de marketingmethoden die producenten kunnen toepassen zonder hiervoor afhankelijk te zijn van eenmalige verpakkingen.